Geluk

Geluk, een idee of gevoel dat zich niet laat definiëren. Toch is het geluk, dat als een bijna universele horizon te vinden is in de drijvende psychologische factoren die de mensheid in haar handelen aandrijven. Het wordt overal nagejaagd en vrijwel dagelijks verschijnen er glossy's en magazines, podcasts, vlogs, blogs, enzovoorts, waarin het thema geluk centraal staat. Onze maatschappij stroomt over van coaches, trainers, goeroes, meesters, geestelijken, sjamanen en spiritualisten, die stuk voor stuk assisteren op de schijnbaar lange weg naar geluk. Er zijn nog nooit zoveel mensen bezig geweest met geluk en geestelijk welbevinden, en tegelijkertijd zijn er nog nooit zoveel mensen geestelijk onwel geweest als in ons huidige tijdperk. Geluk is iets dat de mens immer door de vingers glipt en hem tot waanzin drijft in de achtervolging ervan

"Het hoogste ideaal van de man is niet het zoeken naar genot, maar het vervullen van zijn plichten." Julius Evola

In de liberale kapitalistische maatschappij is het individu gereduceerd tot een zuiver economische entiteit. De zaligverklaarde markt ziet hem zo, maar veel erger is het feit dat de moderne mens deze attitude ook geïnternaliseerd heeft. Men ziet zichzelf niet meer als onderdeel van een geheel en streeft geluk dus ook na door middel van de stilling van persoonlijke lusten. Iets kopen levert een tijdelijke, vluchtige verlossing en vervulling van een gevoel van benodigdheid. Winkelen is een tijdverdrijf geworden. Niet omdat we echt die spullen nodig hebben, maar om de jager-verzamelaarsimpuls te stillen, die buit wil bemachtigen. Aangezien wij niet meer jagen als maatschappij, en deze impuls diep in de mens is ingebakken, is de focus verschoven naar het kopen van buit in de talloze winkelstraten in ons land. Dit gedrag lijkt universeel, want de welgestelden winkelen in dure straten, de middenklasse bij Hema en Albert Heijn, en de laagste inkomens bij de Action. Het gaat hierbij niet om de kwaliteit van het gekochte, maar zuiver om de stilling van de behoefte aan buit.

Het lijkt zeer onwaarschijnlijk dat het stillen van simpele, basale lichamelijke lusten en primitieve psychologische impulsen een duurzaam gevoel van geluk kunnen baren, aangezien de lusten en impulsen altijd door blijven zeuren bij alles wat we doen. Geluk als effect van het stillen van de lusten is dus een strategie die gedoemd is te mislukken.

Nu knapt het internet uit zijn voegen van mensen die advies geven over geluk. Een veelgehoord thema hierbij is dat men daarom de gevoelde verbintenis met het materiële juist zou moeten loslaten, teneinde de slavernij van de lusten enigszins te temmen. Veelal vervallen dit soort adviseurs in eindeloze leutersessies waarin een barrage aan ondiepzinnige platitudes op de luisteraar wordt afgevuurd. "Geld is nep", "mannen denken zo", "vrouwen denken zo", heel veel over trillingen, aura's, dimensies en "mindfulness".

In zijn huidige vorm lijkt er vooralsnog geen soelaas te komen in de allesverzengende zoektocht naar geluk. Geluk lijkt alleen maar verder van ons af te drijven, ondanks alle adviezen, en een grondige herwaardering van het begrip geluk is dus nodig.

"De plicht is een kracht die ons bevrijdt van de chaos van de wereld en ons in verbinding brengt met de eeuwige orde." Julius Evola

Plichten. De Nederlander heeft een vrijwel reflexieve afkeer van dit woord, aangezien dit begrip diametraal staat tegenover zijn vermeende vrijheid en individualisme. En hier zijn we aanbeland bij een van de grootste problemen van deze tijd: de steeds verdere vervreemding van de natuur. Dit is niet bedoeld als het pseudo spirituele geneuzel over dichter bij de natuur staan en veel bomen knuffelen, maar als het negeren van de werking van de natuur.

De natuur laat ons zien, door middel van haar werking, hoe de mens zijn maatschappijen in zou moeten richten. Alles in de natuur is holistisch, dat wil zeggen: uit systemen waarin het geheel meer kwaliteiten heeft dan de onderdelen. De verschillende deeltjes van een atoom vormen samen een geheel dat kwaliteiten heeft die de onderdelen niet hebben. Zo ook bij atomen die samengevat weer moleculen vormen. Moleculen kunnen chemische reacties vertonen, waar atomen dat niet kunnen. Moleculen kunnen weer cellen vormen, cellen organen, organen lichamen, lichamen gezinnen, gezinnen families, families samenlevingen, samenlevingen de natiestaat, natiestaten de mensheid, en uiteindelijk kom je bij het grootste geheel, dat meer is dan de som van zijn onderdelen: de Schepping.

Deze holistische volgordelijkheid geeft een heldere structuur en geeft ons aan in welke relatie wij staan tot onze medemens. Het feit dat het geheel meer is dan de som van de onderdelen, vereist een structuur van plichten en opoffering. Het atoom is nu eenmaal niet het geheel en is dus een kleiner onderdeel van het geheel. Het geheel dankt zijn bestaan aan de onderdelen, en de onderdelen rekenen op een bepaalde erkenning hiervan van het geheel. Duidelijker wordt dit als we cellen nemen. Cellen samen kunnen organen vormen. Levercellen bijvoorbeeld vormen samen de lever, en de lever zorgt er weer voor dat er een omgeving is waarin levercellen ook levercellen kunnen zijn en waarin de cellen hun voeding kunnen ontvangen. Er is dus altijd een noodzakelijke wisselwerking tussen het geheel en de onderdelen.

Voor de mens is dit niet anders. De mens is onderdeel van het gezin. Dit betekent dat een mens altijd zijn uiterste best moet doen om het geheel van het gezin te voeden met zijn energie, en het gezin dient zich ook aan de regels te houden en de mens te voorzien van borging, liefde en aandacht. Uit het gezin dienen kinderen voort te komen, omdat dit simpelweg een vereiste is voor de voortzetting van de soort.

Doordat de mens in deze structuur is gevat, heeft hij plichten naar het gezin, de familie, de samenleving, de natiestaat, de mensheid en de schepping. Als bijvoorbeeld de natiestaat in gevaar is, dan heeft hij de plicht als soldaat te vechten voor het voortbestaan hiervan.

Het vinden van geluk als de vervulling van plichten en de wisselwerking tussen dienstbaarheid en bescherming is een veel duurzamere manier dan het najagen van de vluchtige stilling van de lusten. Het gaat hier niet om dat er geen enkele persoonlijke expressie meer mag zijn. De maatschappij is er juist bij gebaat dat men het persoonlijke talent aanwendt om het volk tot een hoger plan te brengen. Maar de enorme spirituele traditie die we als mensheid hebben, laat echter geen twijfel bestaan over het feit dat het dienen van een doel dat het persoonlijk belang overschrijdt, een rijke bodem is voor een gelukkig leven. De natuur laat ons dit duidelijk zien. Of de huidige westerse mens in staat is om zich te buigen voor een hoger doel, zal nog moeten blijken. We kunnen niet uitsluiten dat aan de rand van de afgrond hij nog tot bezinning zal komen en zijn plaats in de holistische kosmos zal innemen.

"De plicht roept de man tot discipline en orde, en brengt hem in harmonie met de kosmische wet." Julius Evola