Waarheid, Schoonheid, en Goedheid
Waarheid, schoonheid, en goedheid zijn eeuwige onveranderlijke waarden. De grootste perioden van artistieke expressie die de mensheid gekend heeft, waren perioden waarin deze waarden dominant waren, maar vooral van bovenaf aan de samenleving werden gedicteerd. Koningen gaven enorme hoeveelheden geld uit aan kleding, kunst, sieraden, architectuur, parken, landschapsarchitectuur, enz. Ze wilden dingen bouwen en creëren met een buitengewoon hoge esthetische waarde, omdat de grootsheid van hun werken het goddelijke recht van koningen moest weerspiegelen. Bovendien waren koningen ijdel genoeg om gevoelig te zijn voor de prestaties van andere koningen en wilden ze geen mindere koningen zijn. Dit ging vaak ten koste van projecten die de omstandigheden van de plebianen hadden kunnen verlichten, maar als gevolg daarvan hebben we nu een torenhoge Europese erfenis van ondoorgrondelijke omvang.
Deze top-down oplegging van esthetiek heeft ons beelden nagelaten die zo delicaat zijn dat massief marmer er doorschijnend uitziet, of dat de meest fragiele details, zoals een visnet dat over de anatomisch perfecte mens van Francesco Queirolo's meesterwerk Il Dissinganno is gedrapeerd, niets minder dan goddelijkheid weerspiegelen. Onze aristocratische voorouders gaven ons ongelooflijk prachtige paleizen, kerken, kathedralen en zelfs hele steden. De Sixtijnse Kapel, het Laatste Avondmaal, de werken van de Nederlandse Meesters, universiteiten en bibliotheken zijn allemaal ontstaan dankzij het geld van aristocratie die probeerden de beste en mooiste dingen te bouwen.
Deze esthetiek van koningen sijpelde door in de levens van het gewone volk. Het is opvallend om te zien dat de armen ruim honderd jaar geleden vaak smaakvoller gekleed waren dan veel contemporaine middenklassers. De heerschappij van koningen is verdwenen en de massa heeft het nu overgenomen. En met deze omkering vond er ook een totaal ellendige omkering plaats van de waarde van waarheid en esthetiek.
Waarheid
De waarheid doet er niet langer toe voor de massa. Ze geven niet langer om de waarheid als het niet een kwestie is die door de "corporatemedia" wordt gepropageerd. Waarheid voor de massa is in hoge mate 'het huidige ding'. Meedogenloos spugen de postmoderne televangelisten hun nihilistische verfoeilijke pulp uit over de collectieve gezapige recipiënt die de samenleving is geworden. De gezombificeerde massa slurpt gretig elk stukje voorverpakte, vooraf gecontroleerde en voorgeschreven verzonnen 'waarheid' op die de crimineel onnauwkeurige traditionele media hen voedt. Het apathische leger van automatons staart naar het brood en spelen die hen worden aangeboden en volgt het door het WEF goedgekeurde dieet van leugens, foie gras style. "Israël goed, Palestina slecht. Zelenski goed, Poetin slecht."
Wat is er geworden van een samenleving die toestaat dat hun zogenaamde 'leiderschap' tussen hun tanden door liegt en ermee wegkomt. Sterker nog, elke keer dat het etablissement recht in hun gezicht liegt, spreiden de hordes morbide ja-zeggers hun billen een beetje verder uit elkaar, zodat ze het gezwollen lid van de demagogie nog verder in de kont kunnen nemen. Er zijn voor hen geen waarden van toepassing, alleen cadeaubonnen, kortingen, uitverkoop en superverkopen, om de eindeloze honger naar consumentisme te stillen. Wee hij die bij het najagen van de waarheid de massa in de weg staat op weg naar het winkelcentrum of Mediamarkt en hun gemaksleven verstoord.
Als Jezus zou terugkeren, zou hij een reclamebureau, een PR-team, een advocaat, een website, telemarketeers, factcheckers en een servicedesk nodig hebben om zelfs überhaupt als profeet erkend te worden. Nee meneer, geen enkele profeet gekleed in eenvoudige kledij en sandalen is voldoende. Hij zal eenvoudigweg opgaan in de horden trouwe koranwaarnemers die nu onze eens zo glorieuze steden bevolken. Zijn waarheid zal als achterwaarts bestempeld worden door de massa die een pathologische behoefte tot "vooruitgang" heeft.
In dit koninkrijk van leegte is materialisme alles wat nodig is om de wereld te verklaren. We kunnen de waarheid niet kennen en we kunnen de wereld niet echt kennen, is het credo. Het leven is toevallig en willekeurig. Het heeft geen betekenis, er bestaat niet zoiets als een geest, God is dood.
Welke functie kan de waarheid vervullen in zo'n wereldbeeld? Alleen als een 'statistisch significant' resultaat van de eindeloze modellering van een materialistische wereld. Hoewel menig koninklijk hof een broeinest van losbandigheid en ondeugd was, bestond er in ieder geval onder de heerschappij van een absolute monarch geen relativisme of nihilisme. De wereld was voor hen heel reëel en ze kozen ervoor om uitstekend te zijn in de meest turbulente tijden van Europa. Hongersnood, pestilentie, oorlog en natuurrampen weerhielden hen er niet van om de lat hoog te leggen. Hun wereld als weerspiegeling van de wet van de worsteling, van de waarde van de waarheid.
Schoonheid
Het omgekeerd opleggen van de waarde van schoonheid heeft geleid tot de dominantie van de esthetiek van de massa; We vinden ons te midden van sombere, lelijke, saaie, weinig inspirerende, onsamenhangende, vulgaire, deprimerende, onsamenhangende woestijnen van visuele kwelling. Paleizen zijn winkelcentra geworden, kathedralen zijn louter items op to-do-lijstjes geworden, en grote kunstwerken zijn sec versiering geworden waar de transitorium toerist naar kan kijken. De Homo Videns (kijkende mens) beschouwt de wereld van de hoge cultuur als iets waar hij integraal deel van uitmaakt. Hij acht zichzelf de onschatbare schoonheid waard die hij zo onpartijdig 'bekijkt', ook al verschijnt hij voor de pracht van koningen in lompen waarvoor een plebejer van weleer zich zou hebben geschaamd.
Slippers, baseballpet, kauwgom, fotocamera en stom gezicht lijken de favoriete kleding van de toerist te zijn. Hij portretteert zijn middelmatigheid graag in een selfie met kunstwerken die door half-goden zijn gemaakt. Alsof alleen het kijken naar iets een prestatie is, posten ze hun abjecte heiligschennis op Instagram voor likes. Kun je onze erfenis van onuitsprekelijke schoonheid nog verder degraderen?
Zelfs de heiligste architectuur, de natuurlijke wereld als het werk van de Schepper, wordt door de massa verontreinigd. De trend van 'overlanding' heeft het internet en de wereld stormenderhand veroverd. Overlanden is de wereld verkennen, meestal met auto's met vierwielaandrijving. Dit fenomeen is op zichzelf niet problematisch, maar de zoektocht naar likes en views heeft veel toeristen in hun auto's over terrein gedreven dat illegaal is om te doorkruisen, vuurtjes aangestoken in strikte no-fire zones, afval achtergelaten in vuurkorven, door kostbaar mos gereden landschappen en kwetsbare rivieren. Dit is zo erg geworden dat veel voorheen vrij toegankelijke wegen en plaatsen nu gesloten zijn om te verkennen.
Mount Everest is een ander slachtoffer van de massa toeristen. Velen hebben nu de bucketlist, het geld, en de tijd om zulke bergen te beklimmen. De hoeveelheid afval die deze bergexpedities achterlaten is duizelingwekkend. Op bepaalde dagen staat er een heuse file van klimmers die naar de top willen. Dit heeft niets te maken met het Faustiaanse soort onderzoek van de natuurlijke wereld dat de verkenningen van onze voorouders heeft aangewakkerd. Het verkennen is zo voor de massa een alledaags "bekijken" geworden van de goddelijke pracht die uitgaat van de magische Himalaya. Nog een vakje om aan te vinken, nog een item om van de lijst te schrappen.
Goedheid
Zoals Roger Scruton zei: als we naar waarheid, schoonheid en goedheid streven, doen we dat omwille van deze waarden in zichzelf. Wij streven naar deze waarden omdat ze waar, mooi en goed zijn. Goedheid is volgens Scruton een woord dat slechts een etiket op het concept van goedheid plakt en tegelijkertijd ontoereikend is. Het is heel moeilijk om goedheid te definiëren, maar toch hebben we allemaal een aangeboren idee van wat het betekent om goed te zijn. We hebben bloeiende samenlevingen opgebouwd omdat we elkaar op basis van deze goedheid behandelden. Goedemorgen zeggen tegen voorbijgangers, in de rij staan en op je beurt wachten, de openbare ruimte niet vervuilen met afval en het winkelwagentje terugbrengen naar het winkelwagenstation: het zijn allemaal voorbeelden van mensen die goed doen, voor niet meer dan het goed zijn in zichzelf. Gewoon fatsoen heeft daarom alles te maken met goedheid.
Het goede is niet geheel verdwenen, maar wel als horizon voor onze westerse samenlevingen. Onder anderen Derrida en Foucault hebben onze samenlevingen ervan overtuigd dat er geen waarden bestaan, dat niets ertoe doet en dat alles macht is. De deconstructionisten en postmodernisten hebben de oorlog van allen tegen allen ontketend. Iedereen wordt onderdrukt door iedereen. Dit heeft de massa van de mensen in het Westen een zeer egoïstische kijk op het leven gegeven. In zo'n samenleving is goedheid niet relevant. Alleen wat goed is voor mij, de onderdrukte, is wat telt. Het is een terugval naar een jungle-mentaliteit. En dus kennen onze samenlevingen nu plunderingen, rellen, openbaar drugsgebruik, openbare ontlasting, verkrachting, misdaad en nog veel meer van dergelijke moderne geneugten.
In veel opzichten werd goedheid, hoewel het een ultieme waarde was, door de aristocraten aan de samenleving gegeven om naar te streven. Hun ideeën en toewijding aan het goede sijpelden door naar de bourgeoisie en vervolgens naar het gewone volk. Dit culmineerde in de West-Europese samenlevingen van de negentiende en twintigste eeuw, waar een grote middenklasse ontstond, die zich zeer hoffelijk tegenover elkaar gedroeg en hoge normen op het gebied van waarheid, schoonheid en goedheid handhaafde.
Na de Tweede Wereldoorlog kwam het liberalisme als overwinnaar uit de strijd en werd het de dominante ideologie van het Westen. Dit creëerde een geatomiseerde samenleving van individuele economische actoren en vernietigde de noties van 'Volk' en natie. Dit maakte de massa van geatomiseerde individuen kwetsbaar voor de gevolgen van het postmoderne nihilisme. Als een losse draad van een gebreide trui is de samenleving aan het ontrafelen, en dat zal zo blijven totdat alle noties van waarheid, schoonheid en goedheid zijn opgegeven. Dit tijdperk zal tot een roerig ineenstorten komen en plaatsmaken voor een nieuw epoque.
Zij die 'de mens staande tussen de ruïnes' willen zijn, zouden er verstandig aan doen om de eeuwige waarden van waarheid, schoonheid en goedheid tot hun doel te maken bij elke onderneming die zij nastreven. Alleen degenen die dit feit kennen en internaliseren, kunnen de overblijfselen van onze ingestorte samenleving uit de as tillen en de Europese droom opnieuw beginnen.